Dwom botom powierzono role inwestorów. Stosowały one dwie różne strategie inwestycyjne oparte na emocjach: konserwatywną i dynamiczna. Przeanalizowaliśmy wyniki ich działań względem cen bitcoina, który był obiektem handlu, stopę zwrotu oraz ryzyko, z jakim wiązały się poszczególne inwestycje.
Ważne zastrzeżenie: bot dokonuje wyboru co godzinę i wyłącznie między dwiema opcjami – pozycją długą lub brakiem pozycji. Z tego powodu jego zyski są uzależnione wyłącznie od wzrostu ceny bitcoina. Bot zawsze gra swoim pełnym dostępnym kapitałem i nie korzysta z dźwigni finansowej.
Badanie trwało przez 2 lata, czyli 730 dni (od 1 stycznia 2021 r. do 31 grudnia 2022 r.). Strategia konserwatywna przeprowadziła w tym czasie łącznie 287 transakcji, z czego 52,2% było zyskownych (win ratio). Strategia dynamiczna zawarła z kolei aż 2313 transakcji, z czego 47,7% było zyskownych. Średni czas trwania transakcji dla strategii konserwatywnej wynosił 10 godzin i 14 minut (0,43 doby), a najdłuższa transakcja trwała aż 8,5 doby. Rozkład trwania pozycji przedstawiamy na wykresie I.
Wykres I: Rozkład długości trwania transakcji, strategia konserwatywna
Dla strategii dynamicznej średni czas trwania pozycji był zauważalnie krótszy, wynosząc 3 godziny i 43 min (0,16 doby), a najdłuższa z nich trwała 40 godzin (1,66 doby). Rozkład czasów trwania pozycji w strategii przedstawiamy na wykresie II.
Wykres II: Rozkład długości trwania transakcji, strategia dynamiczna
Ile czasu średnio bot pozostawał bez pozycji, „siedząc na gotówce”? Dla strategii konserwatywnej średni okres między transakcjami wynosi 2,06 doby, a najdłuższe oczekiwanie wejścia w pozycję trwało prawie miesiąc, bo aż 28 dni (patrz wykres III).
Wykres III: Rozkład długości okresów między transakcjami, strategia konserwatywna
Strategia dynamiczna niemal nieprzerwanie pozostawała ze średnim oczekiwaniem między pozycjami przez 3 godziny i 51 min, a najdłuższe niezdecydowanie trwało blisko 1,5 doby (patrz wykres IV).
Wykres IV: Rozkład długości okresów między transakcjami, strategia dynamiczna
Analiza ryzyka
Przy analizie strategii inwestycyjnych ważne jest uwzględnienie ryzyka inwestycyjnego. Istnieje wiele podejść do określenia ryzyka, m.in. symetryczne, według którego większe ryzyko zwiększa szansę na zysk, asymetryczne zakładające ustalenie poziomu akceptowalnej straty inwestycji oraz czynnikowe, które analizuje, jak poszczególne czynniki wpływają na portfel inwestycyjny.
Odchylenie standardowe
Do określenia miary ryzyka symetrycznego stosuje się odchylenie standardowe, czyli miarę zmienności i ryzyka inwestycyjnego. W analizie portfelowej odchylenie standardowe jest używane do określenia zmienności zwrotów inwestycji w portfelu. Oznacza to, że im wyższe odchylenie standardowe, tym większe ryzyko inwestycyjne.
Odchylenie standardowe określa się na podstawie zmienności zwrotów inwestycji w czasie. Wzrost odchylenia standardowego oznacza, że inwestycja jest bardziej ryzykowna, ponieważ zwroty inwestycji są bardziej zróżnicowane. Z kolei spadek odchylenia standardowego oznacza mniejsze ryzyko, ponieważ zwroty inwestycji są bardziej stabilne.
Odchylenie standardowe jest jednym z najważniejszych wskaźników ryzyka w analizie portfelowej. Używając tej miary, inwestorzy mogą porównywać różne portfele inwestycyjne i wybierać te, które zapewniają optymalne połączenie ryzyka i zwrotu. W praktyce, inwestorzy zazwyczaj dążą do minimalizacji odchylenia standardowego swojego portfela, czyli do osiągnięcia jak najniższego ryzyka przy jak najwyższych zwrotach inwestycyjnych.
Roczne odchylenie standardowe w badanym okresie dla bitcoina wyniosło 77,64%, co można interpretować, że takie wahania miała cena BTC w ciągu roku. Odchylenie standardowe dla strategii konserwatywnej wyniosło 47,5%, a dla strategii dynamicznej 56,7%. Oznacza to, że strategia konserwatywna była o prawie 40% mniej ryzykowna od inwestycji w bitcoina, a strategia dynamiczna o 27% mniej ryzykowna.
Drowdown portfela
Analiza odchylenia standardowego wydaje się zawierać jeden kluczowy problem, jakim jest brak określenia kierunku ryzyka. Możemy mieć na przykład dwa różne portfele. Jeden z nich będzie miał mniejsze odchylenie standardowe, a mimo to może mieć on mniejszą stopę zwrotu, a nawet wyjść na minus. Z tego też względu do analizy asymetrycznej ryzyka stosuje się m.in. maksymalną wartość obsuwy portfela inwestycyjnego od swoich szczytów (drowdown). W przypadku, gdybyśmy podążali strategią Buy&Hold na bitcoinie, doświadczylibyśmy redukcji wartości portfela o aż 77,3%. Jak można było się spodziewać, najbardziej bezpieczna okazała się strategia konserwatywna, której największa strata wartości wynosiła tylko 18,6%. Strategia dynamiczna straciła na wartości maksymalnie 40,7% w czasie badania (patrz wykres V).
Wykres V: Maksymalny spadek wartości portfela, wszystkie strategie
Korelacja i beta portfela
Czynnikiem bezpośrednim, który oddziaływał na portfel, jest zmiana ceny bitcoina. Korelacja, czyli poziom zależności mierzony w wartościach od 1 do -1, oznacza jak bardzo zmiana ceny bitcoina oddziaływała na zmianę wartości portfela. Dla strategii konserwatywnej korelacja wyniosła 0,42 (R^2=18%), a dla dynamicznej 0,66 (R^2=44%). Obie strategie, jak można się spodziewać, reagują zatem w tym samym kierunku co bitcoin. Jednak to strategia dynamiczna jest znacznie bardziej powiązana ze zmianami ceny kryptowaluty.
Beta to miara ryzyka systematycznego inwestycji, która określa wrażliwość inwestycji na zmiany rynkowe. Oznacza to, że beta określa, jak inwestycja porusza się w związku z ruchami na rynku. Beta mierzy też stopień zmienności zwrotów inwestycji w odniesieniu do przyjętego portfela bazowego (w tym przypadku ceny bitcoina). Beta równa 1 oznacza, że inwestycja porusza się wraz z rynkiem, beta większa niż 1 wskazuje, że inwestycja jest bardziej ryzykowna od rynku, a beta mniejsza niż 1 mówi nam, że inwestycja jest mniej ryzykowna niż rynkowa. Beta strategii konserwatywnej wynosiła 0,26 a dla strategii dynamicznej 0,48. Obie strategie okazały się o minimum dwa razy mniej ryzykowne od inwestycji w bitcoina.
Z badania ryzyka wynika, że w ciągu okresu analizy, inwestycje dokonywane przez bota charakteryzowały się niższym poziomem ryzyka niż inwestycja w bitcoina, niezależnie od stosowanej miary ryzyka. Oznacza to, że bot miał większą stabilność inwestycyjną i był mniej narażony na zmienność rynkową niż bitcoin.
Wyniki inwestycji i analiza portfelowa
Pod względem procentu skutecznych transakcji (tzw. win ratio) strategia konserwatywna uzyskała skuteczność 52,2%, co oznacza, że nieco ponad połowa transakcji zakończyła się zyskiem. W przypadku strategii dynamicznej wynik ten wyniósł 47,7%, oznacza to, że nieco mniej niż połowa transakcji zakończyła się z zyskiem.
Mimo że skuteczność transakcji może wydawać się niezadowalająca, zastanówmy się, skąd wziął się taki wynik i czy rzeczywiście ma to znaczenie? Całkowita stopa zwrotu dla strategii konserwatywnej wyniosła 348,8% (5,3% średnio miesięcznie), a strategii dynamicznej aż 501,3% (7% średnio miesięcznie). W tym czasie zwrot dla strategii Buy&Hold wyniósł -43,1%. Stopy zwrotu strategii konserwatywnej i dynamicznej przedstawione na wykresach VI i VII maksymalnie wyniosły 4,14% i 7,73% odpowiednio dla pojedynczej transakcji. Największy zysk w pojedynczej transakcji wyniósł 12,5% dla strategii konserwatywnej oraz aż 22% dla dynamicznej. W obu strategiach średnia stopa zwrotu lekko przekracza zero.
Wykres VI: Rozkład stóp zwrotu, strategia konserwatywna
Wykres VII: Rozkład stóp zwrotu, strategia dynamiczna
Oba wykresy są prawostronnie skośnie, co oznacza, że mediana dla każdego z nich jest mniejsza od średniej. Taki rozkład jest charakterystyczny dla strategii, które polegają na długotrwałym utrzymywaniu zysków i szybkim redukowaniu strat. Całkowite stopy zwrotu z początkowego 1000 USD można zobaczyć na wykresie VIII.
Wykres VIII: Porównanie strategii w czasie
Jak radziły sobie poszczególne strategie w okresach wzrostu i spadku?
Aby ocenić skuteczność strategii w zależności od trendów na rynku bitcoina, podzielmy okres od początku 2021 r. do szczytu ceny 11 listopada 2021 r. (niemal 12 miesięcy) na dwie części.
W pierwszym okresie cena kryptowaluty wzrosła o 137% (1,4% średnio miesięcznie). Strategia konserwatywna zanotowała wzrost o 197,1% (3,1% średnio miesięcznie), a dynamiczna aż 666,8% (9% średnio miesięcznie).
Od szczytu cena bitcoina spadła jednak o 76%. W tym czasie portfel strategii konserwatywnej mimo spadku instrumentu zanotował zysk w wysokości 51% (3,1% średnio miesięcznie), podczas gdy portfel strategii dynamicznej stracił 21,6%. Wydaje się, że możemy jasno wywnioskować, że strategia konserwatywna okazała się lepsza w czasie bessy bitcoina.
Kluczowe wskaźniki analizy portfelowej
Do oceny skuteczności strategii inwestycyjnych stosuje się różne wskaźniki analizy portfelowej. Jednym z najbardziej popularnych jest tzw. współczynnik Sharpe’a, który pozwala na oszacowanie ponadprzeciętnych zysków nad inwestycją w aktywa bez ryzyka (mierzoną jako rentowność obligacji rządowych, w tym przypadku 3% rocznie) w stosunku do ryzyka (zmienności portfela, mierzonej jako odchylenie standardowe) potrzebnego do osiągnięcia tych zysków. Innymi słowy, współczynnik Sharpe’a pozwala na porównanie stopnia ryzyka podjętego przez inwestora z uzyskanymi zyskami. Wartości wskaźnika powyżej 3 są uważane za jedne z najlepszych inwestycji.
Podczas wzrostu wartości bitcoina wskaźnik Sharpe’a wyniósł 1,9 dla inwestycji w kryptowalutę, 6,5 dla strategii konserwatywnej oraz 14,7 dla strategii dynamicznej. Tylko strategia konserwatywna może odnotować dodatnią stopę zwrotu w okresie spadku bitcoina, przy wskaźniku Sharpe’a wynoszącym 1,48. Możemy wywnioskować, że podczas wzrostów aż 7,7-krotnie strategia dynamiczna okazała się lepsza od inwestycji w samego bitcoina. Wartość wskaźnika Sharpe’a dla całego omawianego okresu w przypadku bitcoina wyniosła minus 0,32, dla strategii konserwatywnej – 6,02, dla dynamicznej – 3,57. Oznaczałoby to, że strategia konserwatywna miała największy współczynnik zysku względem przyjętego ryzyka w całym badanym okresie.
Zestawienia portfeli inwestycyjnych możemy też określić poprzez wskaźnik Calmar (Calmar ratio). Zbudowany jest on podobnie jak wskaźnik Sharpe’a, ale ryzyko mierzone jest jako największy spadek wartości portfela, co daje obraz stosunku między zyskiem a maksymalnym ryzykiem straty. Wartość wskaźnika dla bitcoina w okresie wysokiego wzrostu wyniosła 3,17, w tym czasie dla strategii konserwatywnej 14 oraz 36,16 dla strategii dynamicznej. W okresie spadku wartości bitcoina jedynie strategia konserwatywna osiągnęła dodatnią stopę zwrotu, a jej Calmar ratio wyniósł 2,8. Dla całości okresu inwestycyjnego wartości wskaźnika Calmar dla strategii konserwatywnej wyniosły 6, a dla dynamicznej 3,6. Co podobnie jak w przypadku Sharpe’a oznaczałoby, że strategia konserwatywna dominowała ostatecznie w badanym okresie.
Niniejszy artykuł jest jedynie analizą wykonaną przez Grzegorza Dróżdża MPW CAI na własne potrzeby badawcze w dniu 01.04.2023. Artykuł nie stanowi doradztwa inwestycyjnego ani nie ma na celu zachęcania do zakupu, sprzedaży lub inwestowania w żadne konkretnie wskazane w nim aktywa. Autor artykułu nie ponosi żadnej odpowiedzialności za jakiekolwiek decyzje inwestycyjne podjęte na podstawie informacji zawartych w artykule.
Artykuł, jak i portfel autora został szczegółowo omówiony na Youtube Live, zapraszamy do zapoznania się:
Zachęcam do korzystania z informacji zawartych w artykule jedynie w celach edukacyjnych i informacyjnych, a także do skonsultowania się z doświadczonym doradcą finansowym przed podjęciem jakichkolwiek decyzji inwestycyjnych.